میلگرد بستر چیست و چه کاربردهایی دارد؟

7. اجزای تشکیل‌دهنده سیستم میلگرد بستر

برای آنکه میلگرد بستر به‌درستی در سازه عمل کند، تنها وجود یک یا چند شاخه میلگرد کفایت نمی‌کند؛ بلکه این سیستم دارای چند جزء مهم است:

7.1 مفتول یا میلگرد طولی

بخش اصلی سیستم، همان میلگرد یا مفتولی است که به‌صورت دو یا چند ردیف افقی در ملات دیوار قرار می‌گیرد. این میلگرد باید طبق استانداردها قطر مناسب داشته باشد (معمولاً 4 تا 6 میلی‌متر).

7.2 قطعات اتصال‌دهنده

برای اتصال میلگردهای طولی به یکدیگر، قطعه یا بست مخصوصی نیاز است. این قطعه‌ها می‌توانند از جنس فولاد گالوانیزه یا استیل باشند و باید طوری طراحی شوند که مانع از جابه‌جایی میلگرد در داخل ملات شوند.

7.3 مهارهای قائم و افقی

در برخی سیستم‌ها، علاوه بر میلگردهای افقی، نیاز به مهارهای قائم یا میلگردهای خمیده داریم که در گوشه‌ها و محل اتصال دیوارها یا در بازشوهایی مانند در و پنجره نصب می‌شوند. این مهارها به‌ویژه در ساختمان‌های چندطبقه و در دیوارهایی با ارتفاع زیاد ضروری هستند.

8. مراحل نصب میلگرد بستر در دیوار

8.1 آماده‌سازی دیوار

پیش از شروع، نقشه‌های اجرایی باید بررسی شود تا مشخص گردد در کدام ارتفاع و چه تعداد رج میلگرد بستر باید کار گذاشته شود. همچنین سطح دیوار باید پاک‌سازی شود تا ملات و قطعات ناهموار حذف شوند.

8.2 قرار دادن میلگرد در ملات

در هر رج که قرار است میلگرد بستر اجرا شود، اول آجرچینی یا بلوک‌چینی انجام می‌شود. سپس لایه ملات روی آن پخش شده و میلگرد بستر در حالت افقی در ملات قرار می‌گیرد. لازم است میلگرد کاملاً در ملات غرق شود تا هیچ فضایی خالی باقی نماند.

8.3 رعایت فاصله و کاور مناسب

فاصله استاندارد بین دو میلگرد بستر معمولاً بین 40 تا 50 سانتی‌متر است. کاور بتنی یا پوشش ملات نیز باید طبق آیین‌نامه رعایت شود تا میلگرد به درستی محافظت گردد.

8.4 اتصالات و همپوشانی

در صورتی که طول میلگرد بستر کافی نباشد، باید در محل اتصال، همپوشانی لازم (Overlap) رعایت شود. این مقدار در آیین‌نامه‌ها مشخص شده و معمولاً حداقل 15 تا 20 سانتی‌متر است.

8.5 کنترل کیفیت

پس از اجرا، ضروری است کیفیت نصب میلگرد بستر بررسی گردد و مطمئن شویم که تراز، کاور و همپوشانی به‌درستی رعایت شده است. درزهای احتمالی باید با ملات پر شود و میلگرد نباید از بخش بیرونی دیوار پیدا باشد.

9. میلگرد بستر و الزامات آیین‌نامه‌ای

در آیین‌نامه‌های داخلی و بین‌المللی، از جمله مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ایران یا آیین‌نامه ACI امریکا، بر استفاده از المان‌های فولادی در ساختمان‌های بنایی تاکید شده است. به طور خاص، میلگرد بستر به‌عنوان راه‌حل مناسبی جهت افزایش ظرفیت برشی و خمشی دیوار و کنترل ترک معرفی می‌شود. در پروژه‌های بزرگ، نظارت دقیق بر رعایت این آیین‌نامه‌ها انجام می‌گیرد و در صورت اجرا نشدن میلگرد بستر در بخش‌های مورد نیاز، امکان دارد تایید نهایی سازه با مشکل مواجه شود.

10. مقایسه میلگرد بستر با روش‌های سنتی تقویت دیوار

در گذشته، گاهی برای تقویت دیوارها از تسمه‌های فولادی یا نبشی‌هایی در اطراف دیوار استفاده می‌شد. هرچند این روش‌ها در برخی موارد جوابگو هستند، اما میلگرد بستر مزیت مهمی دارد: میلگرد بستر در داخل دیوار اجرا می‌شود و جزئی از بافت آن به شمار می‌آید. از این رو:

• نیاز به فضای اضافه یا تغییر در طرح معماری ندارد.
• منظر ساختمان را دچار تغییر نمی‌کند.
• در سراسر دیوار توزیع می‌شود و صرفاً به گوشه‌ها یا نقاط خاص محدود نیست.
• هزینه تمام‌شده کمتری نسبت به روش‌های فولادی دیگر دارد.

11. نکات مهم در خرید میلگرد بستر

هنگام خرید میلگرد بستر برای پروژه‌های ساختمانی، بهتر است به نکات زیر توجه کنیم:

1. استاندارد تولید: توجه داشته باشید میلگرد بستر حتماً از استانداردهای موجود (مانند ASTM یا DIN) پیروی کند.
2. نوع پوشش: بسته به شرایط آب‌وهوایی محل پروژه (رطوبت، بارش، مناطق صنعتی و…) نوع پوشش مناسب را انتخاب کنید.
3. قطر میلگرد: اگر میلگرد بستر بیش از حد نازک باشد، استحکام کافی ندارد و اگر بیش از حد ضخیم باشد، اجرای آن سخت می‌شود و هزینه بالاتری تحمیل می‌کند.
4. بسته‌بندی و حمل‌ونقل: باید مطمئن شوید که هنگام تحویل گرفتن میلگرد بستر، روکش یا پوشش آن دچار آسیب نشده باشد و محصول تاب برنداشته باشد.
5. خدمات پس از فروش: برخی تولیدکنندگان معتبر، خدماتی نظیر مشاوره فنی یا آموزش نصب ارائه می‌دهند؛ این خدمات در پروژه‌های مهم، ارزش بالایی خواهد داشت.

12. قیمت میلگرد بستر و عوامل مؤثر بر آن

قیمت میلگرد بستر به عوامل متعددی بستگی دارد:

1. جنس و نوع پوشش: میلگرد بستر استیل یا FRP معمولاً از انواع فولادی گالوانیزه گران‌تر است.
2. قطر و تعداد مفتول‌ها: هر چه میلگرد ضخیم‌تر باشد یا تعداد ردیف‌های آن بیشتر باشد، قیمت تمام‌شده افزایش می‌یابد.
3. نوسانات بازار فولاد: قیمت فولاد در بازار جهانی و داخلی به‌طور مستقیم بر قیمت میلگرد بستر تاثیر می‌گذارد.
4. حجم خرید: خرید در تناژ بالا معمولاً با تخفیف همراه است.
5. هزینه حمل و نقل: محل کارخانه تولیدی و فاصله حمل تا پروژه نیز در تعیین قیمت نهایی دخیل است.

با درنظرگرفتن همه این موارد، برای برآورد هزینه بهتر است از تامین‌کنندگان معتبر استعلام قیمت گرفته و با توجه به نیاز پروژه، بهترین گزینه را انتخاب کرد.

13. جمع‌بندی

امروزه با توجه به اهمیت روزافزون ایمنی سازه‌ها در برابر بلایای طبیعی به‌ویژه زلزله، استفاده از سیستم‌های تقویت دیوار نظیر میلگرد بستر امری ضروری شده است. میلگرد بستر چیست؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت میلگرد بستر روشی مطمئن برای افزایش مقاومت کششی و برشی دیوارهای آجری و بلوکی است که با قرار گرفتن در ملات بین ردیف‌های آجر یا بلوک، از گسترش ترک‌ها جلوگیری کرده و انسجام کلی دیوار را حفظ می‌کند. این روش علاوه بر دوام بالا و اجرای ساده، هزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای دارد و در صورت رعایت اصول آیین‌نامه‌ای و انتخاب صحیح نوع میلگرد بستر (گالوانیزه، استیل، اپوکسی یا FRP)، می‌تواند عمر مفید و ایمنی ساختمان را به شکل چشمگیری ارتقا دهد.

اگر به‌دنبال خرید میلگرد بستر هستید، توصیه می‌شود با متخصصان این حوزه مشورت کرده و محصولی را انتخاب کنید که از نظر استاندارد و پوشش با شرایط محیطی پروژه شما همخوانی داشته باشد. فراموش نکنید که اجرای اصولی میلگرد بستر نیز به‌اندازه کیفیت خود محصول اهمیت دارد و می‌تواند عملکرد دیوارهای بنایی را به‌طرز قابل‌توجهی بهبود بخشد.